مزرعه پژوهشی، آموزشی و ترویجی آبخوان‌داری سه

اين مزرعه در سال 1376 تأسیس‌شده و نزديك‌ترين مزرعه تحقیقاتی بخش تحقيقات آبخيزداري به اصفهان هست. محدوده آبخيز اين مزرعه بين طول‌هاي ً42  َ17  ْ51 تا ً38  َ40  ْ51 شرقي و عرض‌هاي ً3  َ13   ْ33 تا ً29  َ31   ْ33 شمالي در 70 کيلومتري شمال شهر اصفهان در شرق مسير جاده اصفهان ـ ميمه واقع‌شده است. مختصات جغرافيايي محل پخش سيلاب برابر با طول ً30   َ22  ْ51 شرقي و َ18   ْ33 عرض شمالي هست. محدوده موردمطالعه به پنج واحد هيدرولوژيک تقسيم‌بندي شده است، ولي در طراحي پخش سيلاب تنها 2 زير حوزه 1و2 مورداستفاده قرارگرفته‌اند. خروجي دو حوضه 1و2 در ابتداي محدوده پخش سيلاب واقع‌شده است. دامنه تغييرات ارتفاعي از حداقل 1800 تا حداکثر 3365 متر از سطح دريا متغير است.

خصوصیت منابع پایه
  ـ  وضعیت منابع خاك
بر اساس مطالعات انجام‌شده، محل پخش سيلاب در اجزا واحد اراضي 3۰2۰1 و 30202 قرار دارد كه البته بيشتر در اجزا 30202 هست. شيب عمومي اراضي 5-3%  و شيب جانبي 5-2%  اندازه گيري گرديد. محدوديت‌هاي عمده اين اراضي عمدتاً شامل موارد زير است :
1 – عمق كم خاك
2 – پستی‌وبلندی
3 – سنگريزه سطح‌الارض و تحت‌الارض
خاك سطحي به دليل تراكم و درصد زياد سنگريزه به‌خصوص در لايه‌هاي زيرين از نظر قابليت آبياري به‌عنوان لايه محدودکننده ارزیابی‌شده است. ازنظر رده‌بندي خاك Typic camorthid و Lithic camorthid  طبقه‌بندي گرديد. در عرصه پخش سيلاب مورد مطالعه تنها پوشش گياهي مرتعي وجود دارد. گونه‌هاي غالب تيپ مرتعي درمنه دشتي، جارو سفيد و خار گوني است. پخش سيلاب  شامل بند انحرافي، كانال انتقال، رسوب‌گير و كانال‌هاي پخش سيلاب است که از سيلاب‌هاي رودخانه سه تغذيه مي‌شود. علاوه بر اين سيستم پخش سيلاب، دو روش ديگر نيز براي مقايسه روش‌هاي کنترل سيل  احداث شده که هر دو روش در قالب استخرهاي تغذيه که از يک کانال انتقال آب که از بندها و دهانه آبگيرهاي متوالي تشکيل شده است آبگيري مي‌شوند. تفاوت دو روش، غلام در گردشي بودن استخرهاي يکي از روش‌ها هست. با توجه به وضعيت نفوذپذيري سطحي و عمقي اين اراضي و طبقه‌بندي گروه‌هاي هيدرولوژيكي خاك مي‌توان بيان نمود كه عرصه مذكور داراي پتانسيل زيادي جهت نفوذپذيري و تغذيه مصنوعي لايه‌هاي زيرين خاك مي‌باشد. نتايج حاصل از وضعيت نفوذپذيري سطحي و عمقي كه با روش اندازه‌گيري نفوذ آب توسط استوانه‌هاي مضاعف (Double ring) صورت گرفته حاكي از شدت نفوذپذيري سريع تا خيلي سريع 20 و بيش از 30 ميلي‌متر در ساعت به ترتيب براي اجزاء واحد اراضي 30202 و 3۰2۰1 در عمق سطحي خاك اندازه‌گيري شده است، درصورتی‌که در لايه زيرين خاك اين ميزان نفوذ بيش از 100 درصد افزايش نشان مي‌دهد كه حاکي از وجود شرايط مناسب‌تر نفوذ‌ آب و ذرات درشت‌دانه در عرصه پخش سيلاب هست.

  ـ  وضعیت منابع آب
در حال حاضر هيچ‌گونه چاه و قناتي در محدوده مزرعه وجود ندارد. رودخانه سه در منطقه مورد مطالعه به‌جز زمان سيل، داراي جريان فصلي در بهار مي‌باشد که ميزان آن از100 تا 500 ليتر در ثانيه متغير است که معمولاً در بالادست کنترل می‌گردد. آب اين رودخانه از نظر کشاورزي فاقد هرگونه محدوديتي مصورت امکان تأمين آب براي طرح‌هاي تحقيقات کشاورزي در سطح محدود انجام‌شده است که نتيجه نهایي آن مشخص نيست. 

  ـ  وضعيت اقلیم 
بر اساس آمار درازمدت مزرعه كليماتولوژي ميمه كه در نزديكي اين مزرعه قرار دارد. متوسط دماي سالانه ايستگاه 55/11، حداقل مطلق 22- و حداكثر مطلق 5/37 درجه سانتي‌گراد مي‌باشد. تعداد روزهاي يخبندان 130 روز در سال و تبخير و تعرق سالانه 1226 ميلي‌متر است. همچنين متوسط بارندگي اين مزرعه 171 ميلي‌متر در سال هست. از لحاظ اقليمي منطقه مورد مطالعه طبق روش دومارتن داراي اقليم نيمه‌خشک، كوپن خشك سرد، گوسن نيمه بياباني خفيف و روش دکتر کريمي نيمه مرطوب معتدل سرد است.

  ـ  وضعیت پوشش گياهي
منطقه مورد مطالعه از نظر پوشش گياهي از تنوع نسبتاً خوبي برخوردار هست. جدول زير ليست فلورستيك محل پخش سيلاب را نشان مي دهد.

امکانات و تجهيزات 
  ـ  ایستگاه کلیماتولوژی هواشناسی
  ـ  برق فشارقوی 30 کیلووات
  ـ  ساختمان اداري و نگهباني و پارکينگ جمعاً300  مترمربع
  ـ  تلفن ، تراکتور، تريلي، تانکر1500 ليتري سيار 

برنامه‌های پژوهشی 
  ـ  پایش هواشناسی و هیدرولوژی 
  ـ  پایش منابع آب زیرزمینی
  ـ  پایش خاک
  ـ  پایش پوشش گیاهی 
  ـ  پایش سازه تجهیز ایستگاه هواشناسی 


طرح های تحقیقاتی خاتمه یافته 
  ـ  بررسی حد بهره‌برداري مجاز گونه هاي مهم مرتعي در مراتع نمونه پنج منطقه رويشي ايران 
بررسي ارزش رجحاني گونه هاي مرتعي و رفتار چرايي دام در مراتع نمونه پنج منطقه رويشي ايران 
  ـ  بررسي تغييرات فصلي توليد و مصرف گياهان مرتعي در مراتع نمونه پنج منطقه رويشي ايران، در ايستگاه سه استان اصفهان
  ـ  بررسی زمان مناسب ورود و خروج دام در مراتع نمونه پنج منطقه رويشي ايران

دستاوردهای طرح های تحقیقاتی خاتمه یافته 
  ـ  پوشش گیاهی منطقه شامل گونه های مختلف است که درمنه دشتی (Artemisia sieberi) مهمترین گونه و بیشترین تولید را تشکیل می دهد. همچنین این گونه دارای طولانی ترین دوره رویشی در بین گونه  های منطقه می باشد. در شرايط فعلي بهره برداري از مراتع منطقه به‌صورت روستايي و زمان بهره برداري از 8 تا 12  ماه بسته به شرايط بارش در سال هاي مختلف تغيير مي کند.
  ـ  تیمارهای مورد بررسی شامل شدت چرای 25 درصد، 50 درصد و 75 درصد بوده است. بیشترین میزان تولید در تیمار بدون چرا و کمترین در شدت چرای شدت چرای 75 درصد برداشت علوفه دیده شد. 
  ـ  زمان صرف شده برای چرا در ماه های مختلف متفاوت بوده است که ناشی از تغییرات کمی و کیفی پوشش گیاهی می باشد. 


طرح‌های تحقیقاتی در حال اجرا 
  ـ  ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر رویشگاه گونه های مرتعی ایران بر پایه مدل پیش بینی اقلیم استان اصفهان

سایر فعالیت‌ها
  ـ  بازسازی و ترمیم سازه‌های احداثی به‌منظور جلوگیری از اختلال در اهداف اصلی پخش سیلاب بر آبخوان و تغذیه سفره پایین‌دست
  ـ  تجهیز و تکمیل چاه آب 
  ـ  نظارت اجرای در حین چرا 
  ـ  ایجاد استخرهای ذخیره آب سیلابی برای کشت‌های محدود 
  ـ  رشد و توسعه پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی در منطقه با استفاده از سیلاب


6.1.15.0
گروه دورانV6.1.15.0