استفاده اصولی از پساب فاضلاب در كشاورزی اولویتی انكارناپذیر

حمیدرضا رحمانی استادیار جغرافیای طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، عنوان کرد:

تحقیق و بررسی بر روی ترکیب پساب فاضلاب شهری و اثرات آن بر خاک و گیاه از سال 1370 در بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان آغاز شده است و تاکنون ادامه دارد.

وی ادامه داد: از سال 1370 تا 1390 تحقیقات انجام گرفته به صورت موردی و پراکنده بوده است و از سال 1390 تا 1398 در قالب تحقیقات پایه برای گیاهان و تناوب های مختلف انجام گرفته و پس از آن تحقیقات در قالب تحقیقات کاربردی با قالب پایلوت های تحقیقاتی( اجرای ده پروژه پایلوت پژوهشی) برنامه ریزی و اجرا شده است.

رحمانی افزود: در مجموع این بررسی ها نشان می دهد، پساب فاضلاب شهری از نظر عناصر سنگین زیر حد مجاز بوده و آلودگی ندارد اما نیازمند پایش مداوم است و در خاک و گیاه نیز محدودیتی بعد از سی سال کاربرد ایجاد نکرده است.

استادیار مرکز تحقیقات اظهار داشت: از طرف دیگر استفاده از پساب در اراضی موجب اضافه سازی بسیاری از عناصر غذایی می شود. استفاده از فاضلاب شهری به عنوان آب آبیاری برای کشت گندم و جو بذری ( با مصرف متوسط آب 8000 متر مکعب در هکتار) می تواند عناصر غذایی 44 هزار و 800 گرم فسفر، 120 هزار گرم نیتروژن، 4 هزارگرم منیزیم و کلسیم، هزار و 40 گرم منگنز، هزار و 360 گرم آهن،400 گرم روی و 160 گرم مس را در سطح یک هکتار، در طول یک سال وارد خاک کند.

رحمانی افزود: از طریق این پساب مقدار 104 هزارگرم در هکتارکرین آلی به خاک اضافه شود. از نظر بار میکروبی مشخص شده است که پساب فاضلاب در موارد بسیاری آلودگی میکروبی دارد که مهمترین محدودیت پساب، برای استفاده یا کاربرد آن قلمداد می شود.

وی برای رفع این محدودیت مهم، تصفیه تکمیلی یا پروسه گند زدایی پساب را پیشنهاد داد و گفت:  متاسفانه طی چند دهه گذشته از برنامه تصفیه خانه های فاضلاب شهری حذف شده است.

رحمانی ادامه داد:  تصفیه تکمیلی یا توسط تصفیه خانه یا توسط بهره برداران پساب می تواند انجام شود؛ اما تا انجام تصفیه تکمیلی می توان با مدیریت کشت، از پساب برای کشت گیاهانی استفاده کرد تا کمترین خطر حاصله را از نظر زیست محیطی، بهداشتی و امنیت غذایی به دنبال داشته باشد.