بخش تحقیقات منابع طبیعی

معرفی بخش

      بخش تحقیقات منابع طبیعی  یکی دیگر از پرسابقه‌ ترین بخش های تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان میباشد که فعالیت های علمی و پژوهشی خود را در سال 1357 با نام مرکز تحقیقات منطقه کویر و از سال 1365 نام این بخش به مرکز تحقیقات منابع طبیعی تغییر کرد. در سال 1367 با ادغام بخش‏ های تحقیقاتی موجود در استان و شکل گرفتن مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، این بخش نیز با عنوان بخش تحقیقات منابع طبیعی در این مرکز به کار خود ادامه داد. در سال 1370 این بخش با همین عنوان به جهاد سازندگی انتقال یافته و مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان تشکیل شد. از سال 1380 با ادغام دو وزارتخانه جهادسازندگی و کشاورزی و شکل‏ گیری وزارت جهادکشاورزی و همچنین ادغام دو مرکز تحقیقات اصفهان و مرکز منابع طبیعی با عنوان جدید بخش تحقیقات منابع طبیعی به صورت جامع تر و با هدف بررسی آثار و نتایج طرح ها و پروژه های اجرایی و تحقیقاتی ‏متنوع و گسترده وزارت جهاد کشاورزی، در خصوص مسائل مختلف مرتبط با عرصه‏ های مرتعی، جنگلی، بیابانی و زراعت گیاهان دارویی، تحقیق در زمینه پتانسیل ‏های طبیعی استان اعم از گونه ‏های گیاهی مرتعی، زینتی و دارویی و تلاش در جهت اهلی کردن این گونه‏ ها، هم چنین روش‌های کشت و استقرار این گیاهان، معرفی رقم، ارزیابی اکوسیستم‌های طبیعی استان شامل تولید علوفه، محصولات فرعی و ارزش‌های ژنتیکی این عرصه‏ ها نقش مؤثری ایفا و در جهت پشتیبانی انجام طرح های تحقیقاتی دارای آزمایشگاه  گیاهان داروئی و تکنولوژی بذر، بانک ژن گیاهی و هرباریوم می باشد.

وظایف و توانمندی های بخش

ـ انجام طرح‏ های تحقیقاتی کاربردی و توسعه ‏ای در زمینة دستیابی به روش ‏های مناسب استفاده از منابع طبیعی تجدید شونده
ـ تعیین مناسب‏ترین روش ‏های بهره‌ برداری از مراتع استان
ـ شناسایی توان بالقوه و بالفعل در مراتع استان به‌ منظور حفظ و احیاء مراتع استان با توجه به گونه‌های با ارزش مرتعی
ـ انجام طرح‏ های تحقیقاتی در زمینه‌های آگرونومی و آگروتکنیکی عرصه‌های تخریب‌ شده و دیم‏زارهای کم بازده و رهاشده
ـ جمع‌آوری و شناسایی گیاهان موجود در عرصه‌های منابع طبیعی استان به‌منظور دستیابی به اطلاعات لازم در جهت حفظ و حراست و استفاده بهینه از ذخایر ژنتیکی توارثی منطقه به‌ویژه گیاهان نادر و در معرض خطر
ـ شناسایی سرشت و خصوصیات رستنی‏ های باارزش جنگلی و مرتعی و بیابانی استان جهت استفاده صحیح از آن‌ها
ـ شناسایی گونه‌های بومی و غیربومی چند منظوره (گردو، بادام، صنوبر، محلب و …) و شرایط رویشگاهی آن‌ها در استان به‌منظور انتخاب پایه‌های مناسب منطبق با شرایط اکولوژیک
ـ معرفی ارقام پرمحصول گونه‌های چندمنظوره از طریق آزمایش‌های سازگاری، عملیات اصلاحی و پرورشی و نیز روش ‏های زراعی آن‌ها
ـ شناخت منابع جنگلی و پتانسیل‌های آن در استان به‌منظور حفاظت و احیاء آن‌ها
ـ شناسایی مکانیزم‏ ها و عوامل مؤثر در تخریب جنگل‏ های منطقه به‌ منظور تعیین راهبردهای جلوگیری از تخریب و احیاء آن‌ها
ـ مشخص نمودن روش‏ های مناسب جنگلداری جنگل‏ های در دست کاشت استان و تعیین روش‏ های مناسب بهره‌برداری اصولی از آن‌ها
ـ تحقیق و بررسی به‌منظور شناسایی، تعیین پراکنش، مطالعات اکولوژیک بر روی گیاهان مهم دارویی، معطرو تولیدکننده محصولات فرعی مهم استان
ـ انجام مطالعه و تحقیق به‌منظور کشت و اهلی کردن گیاهان مهم دارویی و اقتصادی نمودن آن‌ها از طریق تحقیقات آگرونومیکی و آگروتکنیکی
ـ معرفی رقم در زمینه گیاهان داروئی و مرتعی مهم و اقتصادی
ـ انجام تحقیقات لازم درزمینة نحوه بهره‌برداری از محصولات فرعی مهم استان
ـ بررسی توانمندی‏ های ژنتیکی گونه‌های مهم گیاهان جنگلی، مرتعی، بیابانی مقاوم به خشکی، سرما و شوری در استان
ـ ایجاد بانک ژن و ذخایر ژنتیکی و بررسی روش‏ های مناسب جهت حفاظت از منابع ژنتیکی استان

گروه های تحقیقاتی بخش 

گروه تحقیقات گیاه شناسی

ـ شناسایی و طبقه‌بندی گیاهان و پی بردن به صفات و مشخصه‏ های مهم هر یک از آن‌ها با استفاده از منابع معتبر جهانی
ـ تعیین قرابت گیاهان با یکدیگر و سایر خصوصیات بوتانیک و تاکسونومیک
ـ کاهش وابستگی به هرباریوم های خارجی در امر شناسایی گیاهان که قبلاً وجود داشته
ـ خدمت به متخصصین علوم کشاورزی، تاکسونومی و کلیه علوم مربوط به گیاه‌شناسی
ـ جمع‌آوری و شناسایی و نام‌گذاری علمی گیاهان
ـ جمع‌آوری اطلاعات مورفولوژی، فنولوژی رویشگاه و سایر اطلاعات اکولوژیک هرگونه به‌ منظور استفاده کارشناسان و محققین مربوطه
ـ شناسایی گیاهان دارویی و ارائه اطلاعات به محققین داروسازی
ـ شناسایی گیاهان مرتعی، جنگلی و بیابانی که مورداستفاده کارشناسان ذی‌ربط در امر احیاء جنگل ‏ها و مراتع و بیابان‌زدایی می‏باشد.
ـ شناسایی و نام‌گذاری علمی گیاهان جهت استفاده کارشناسان آبخیزداری در طرح‏ های تحقیقاتی و اجرایی حفاظت از منابع آبی و خاکی
ـ شناسایی و تعیین گیاهان نادر و درخطر انقراض و ارائه راهکارهایی برای حفاظت ازاین‌گونه‌ها به سازمان‏ های مربوطه
ـ شناسایی گیاهانی که به‌عنوان علف‌های ناخواسته (هرز) به نحوی به گیاهان زراعی آسیب می ‏رسانند.
ـ معرفی گیاهان بومی برای استفاده در فضای سبز شهرها و ایجاد باغ‏ های گیاه‌شناسی و کلکسیون زنده گیاهان

گروه تحقیقات گیاهان دارویی

ـ شناسایی رویشگاه ‏های طبیعی گونه‌های دارویی، اسانس دار و تولیدکننده محصولات فرعی
ـ انجام مطالعات اکولوژیک و تعیین بهترین اکوتیپ گیاهان ازنظر مواد مؤثره
ـ انجام مطالعات فیزیولوژیک، آگروتکنیک و آگرونومیک در راستای اهلی کردن گونه‏ های دارویی و اسانس دار
ـ بررسی تأثیر شرایط محیطی، به زراعی و به نژادی در نوسانات و تغییرات مواد مؤثره گیاهان دارویی
ـ ارزیابی تنوع ژنتیکی موجود بین توده ‏های مختلف گونه ‏های دارویی و اسانس دار
ـ ارزیابی سازگاری گیاهان دارویی با شرایط جدید و مقایسه مواد مؤثره گونه‏ های دارویی با گونه ‏های استاندارد
ـ احداث کلکسیون زنده گیاهان دارویی به‌منظور جمع‏ آوری و حفظ ژنتیکی گونه‏ های با ارزش و آشنایی دانش‌پژوهان با این گیاهان
ـ کشت پایلوت گیاهان دارویی به‌منظور ازدیاد بذر، ارائه روش‏ های کاشت، داشت، برداشت و توسعه بهره‌برداری از این گیاهان
ـ شناسایی عوامل تولید محصولات فرعی جنگل‏ ها و مراتع و اصلاح روش ‏های بهره‌برداری آن ها
ـ معرفی ارقام گیاهان داروئی اقتصادی و اولویت‌دار

گروه تحقیقات مرتع:

•  بررسی و تعیین مناسب‏ترین روش‏ های بهره‏برداری از مراتع استان با اجرای طرح‌های مرتبط

• شناسایی پتانسیل‏ های بالقوه عرصه‏ های مرتعی جهت احیاء و اصلاح مراتع

• بررسی‏ های آگرونومیک جهت تبدیل دیم زارهای کم بازده

• شناسایی و تعیین پراکنش گونه ‏های مرتعی مهم استان

• شناسایی عوامل اقلیمی مؤثر بر گونه ‏های طبیعی به‌منظور ارائه اقلیم منابع طبیعی استان

• حفظ ذخایر ژنتیک گونه ‏های مرتعی از طریق احداث و حفظ قرق ‏های تحقیقاتی

• تعیین ارزش رجحانی و خوش‌خوراکی گیاهان مرتعی

• ارزیابی روش‏ های مختلف اندازه‏ گیری پارامترهای مرتعی از قبیل تراکم، پوشش، تولید، وضعیت، گرایش و شایستگی

• پهنه‌بندی عرصه‏ های مرتعی با توجه به کاربری موردنیاز

• مطالعات اکولوژی مربوط به اکوسیستم‌های مرتعی

گروه تحقیقات تکنولوژی بذر:

• حفاظت از ذخایر توارثی گیاهی استان

• احیاء و ارزیابی ذخایرتوارثی گیاهی استان

• ایجاد شبکه اطلاعاتی بانک ژن و ارتقاء سطح نگهداری بذر

• توزیع و تبادل بذور منابع طبیعی با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ‏ها

• مطالعه و شناسایی مورفولوژی بذر

•  استفاده از ذخایر توارثی برای نیل به تأمین غذا، دارو، علوفه و ...

• حمایت و حراست از گونه‏ های در خطر انقراض

•  نگهداری حداکثر تنوع گونه ‏ای

• معرفی ارقام گیاهان علوفه ‏ای ارزشمند و اقتصادی

گروه تحقیقات جنگل:

• بررسی و مطالعه کلون‌های سازگار با آب و هوای منطقه استان اصفهان

• طرح‌های کاربردی صنوبر نظیر بررسی نیاز آبی صنوبر‌ها نیاز کودی، هرس، تعیین مناسب‌ترین فاصله کاشت و هم چنین کشت مخلوط صنوبر با گیاهان زراعی، دارویی و دیگر درختان مثمر

• مشخص کردن بهترین کلون از لحاظ رشد، کیفیت و کمیت چوب صنوبر

•  تعیین مقاوم‌ترین کلون صنوبر نسبت به آفات و بیماری‌ها در استان اصفهان

• ایجاد ارتباط و همکاری با بخش اجرا در تهیه و اجرای طرح‌های تحقیقاتی در رابطه با درختان جنگلی باکار بری فضای سبز با تحمل به خشکی و درختان صنوبر جهت زراعت چوب

• بررسی و مطالعه بر روی درختان و درختچه‌های مثمر (پسته اهلی و وحشی، بادام وحشی واهلی، سنجد) غیر مثمر، جهت جنگل‌کاری در حوزه‌های آبخیزو غیره ...

گروه تحقیقات بیابان:

•  بررسی ویژگی‌ها و پتانسیل‌های، مناطق بیابانی و نیمه بیابانی کشور و راهکارهای مقابله با بیابان زایی
•  بررسی عوامل مؤثر در بیابان‌زایی و تعیین معیارها و شاخص‌های بیابان‌زایی در سطح کلان کشور 
• تعیین اشکال ناهمواریها، خصوصیات فیریکی، شیمیایی و مینرالوژیکی شن زارهای کشور
•  ارزیابی کارایی چند نوع مالچ شیمیایی مختلف به منظور جایگزینی مالچ نفتی در تثبیت ماسه‌های روان
•  بررسی شرایط و روند خشکسالی در کشور
• بررسی ویژگی‌های اکولوژیکی گیاهان بومی مناطق بیابانی
•  بررسی و شناسایی خاک‌های مناطق بیابانی و پتانسیل یابی آنها
• بررسی قابلیت‌ها و پتانسیل‌های اکوتوریسم در مناطق بیابانی
•  پتانسیل یابی مناطق مستعد کاربرد انرژی‌های نو
•  بررسی و مطالعه منابع آبی سطحی و زیرزمینی
•  بررسی وضعیت فرونشست سطح زمین
•  مدلینگ مناطق بحرانی بیابانی در کشور